بررسی نماد آتش در غزلیات شمس

thesis
abstract

نماد یا سمبول که از یک ریشه یونانی اشتقاق یافته، بر نیاز مشترک دو باشنده جداگانه دلالت دارد، همانگونه که هرگاه دو نیمه یک سکه را کنار هم بگذارند، معنی اش تکمیل قرارداد است. نمادگرایی، اگر چه وجه مشترک همه ملت ها بوده و حضور آن را حتی به شکل یک نهضت و جنبش ادبی مستقل نیز می توان یافت، اما سابقه آن در ادب فارسی، به سبب خصلت و طبیعت بن مایه های عارفانه به قرن ها پیش باز می گردد. در این میان، جلال الدین محمد بلخی، به خوبی نشان داده است که در سرودن کلیات غزل خود، همچنانکه در مثنوی، محکم ترین گام ها را به سوی نمادینه کردن مفاهیم انتزاعی و احساسی برداشته است. از این رو، بر آن شدیم تا خلاقیّت مولانا را در این زمینه، با بررسی نشانه نور و آتش بهتر آفتابی کنیم. به این منظور رساله حاضر را در پنج نمط پرداختیم. در ابتدا، به ذکر کلیاتی راجع به تعاریف، اهداف و جایگاه نماد در زبان پرداخته و خطوط و محورهایی را که در این رساله دنبال نمودیم، بازگو کردیم و سپس فصل دوم را، به بررسی ریشه های اساطیری آتش، در مکاتب و نزد ملل مختلف اختصاص و در ضمن مقایسه ای تحلیلی میان برخی از این اساطیر صورت دادیم؛ فصل سوم، به بررسی جایگاه آتش و نور در فلسفه سهروردی و حکمت خسروان، بالأخص دیدگاه های زردشت و کتاب اوستا در این خصوص، اختصاص یافته و در آن پاره ای از نکات کلیدی آیین زردشت را به علاوه محوری ترین مضامین نوری و وجودی فلسفه اشراق به کاوش گذاشتیم؛ در فصل چهارم، به مقوله نور و آتش از وجه عرفانی و قرآنی نظر انداخته و با تکیه بر آیات و روایات ابتدا معانی و بازتاب های آن را بررسی نموده و در ادامه باب تجلّی را در عرفان گشودیم. فصل پنجم از رساله حاضر نیز جمع بندی موضوعات قبلی و جستجوی نمادپردازی های آتش، خاصّ در متن غزلیات است که ابعاد و وجوه گوناگونی را در آن به بحث گذارده و به تحلیل و شکافتن هر چه بیشتر این دو نماد پرداختیم. نتیجه پایانی کار، درک کامل تر تصاویر نمادین در نظر مولانا و پی بردن به نوع کاربرد و استفاده به جا و آگاهانه ای است که شاعر از آنهمه به عمل آورده و به این ترتیب، اشعار خود را به صورت متون باز و قابل تأویلی در آورده که پویایی و تحّول خود را که بیش از همه مرهون رمزها و رازهای تابناک خویش است، تا ابد حفظ خواهد نمود

similar resources

نشانه‌شناسی نماد حیوانی شیر در غزلیات شمس

چکیده: نشانه­شناسی مطالعه نظامند نشانه­ها جهت دریافت لایه­های گوناکون فکری شاعر یا نویسنده است. با علم نشانه­شناسی می­توان به اصلی­ترین وظیفه آن یعنی بررسی انواع دلالت­های معنایی دست یافت. این نوشتار با رویکرد علم نشانه­شناسی نماد حیوانی شیر را در غزلیات شمس تبیین می­کند. در این مقاله سعی نویسندگان بر این است که نماد شیر را از مناظر رمزگان فرهنگی، هنجارشکنی، بازی دال، کنش، جفت­های تقابلی و دگرد...

full text

نشانه‌شناسی نماد حیوانی باز در غزلیات شمس

شاعران عارف برای بیان مفاهیم عمیق عرفانی و عاطفی خود ناگزیر با بالابردن ظرفیت زبانی به هنجارشکنی و استفاده از نماد روی می‌آورند که نماد حیوانی ازجملة آن است. در این پژوهش نشانه‌شناسی نماد حیوانی باز در غزلیات شمس بررسی شده است. نشانه‌شناسی مطالعة نظام‌مند نشانه‌ها برای دریافت پس‌زمینه‌های گوناگون فکری شاعر یا نویسنده است. با بررسی این علم در نماد حیوانی باز، زمینه‌های گوناگون فکری مولوی را می‌...

full text

بررسی نماد های کیش مهر در غزلیات شمس

چکیده: تأثیر و نفوذ ادیان در تاریخ و تمدن هر سرزمینی غیر قابل انکار است. یکی از آن ادیان، دین مهر است. آیین مهر یکی از کهن ترین دین های جهان است. این دین از زمان های بسیار دور، میان ایرانیان و هندیان، از زمانی که با هم می زیستند، رواج داشته است. اکثر دانشمندان خاستگاه اصلی این آیین را ایران می دانند. مهر ایزد فروغ و روشنایی، ایزد پیمان و راستی و پاکی، ایزد جنگ، ایزد نگهبان عهد و میثاق و خدای ...

15 صفحه اول

زائوم در غزلیات شمس

زائوم یا فراخرد از مباحث نوینی است که در تحلیل فرمالیستی، به مطالعه و بررسی متون می­پردازد.از مهم ترین ویژگی­های زائوم این است که مانند سایر واژه­های زبان دچار خودکار شدگی و روزمرّگی نمی­شود و همیشه می­تواند به خوبی عهده­دار وظیفه خود باشد، یعنی با برانگیختن احساس و عاطفه به کمک موسیقی بشتابد و جای معنی را پر کند. بسیاری از کلمات در غزلیات مولوی وظیفه اصلی خود را که در نزد شاعران دیگر محدود به ا...

full text

بررسی استعاره‌های جهتی در غزلیات شمس

زبان از فرایندهایی است که خاصیت پیام‌رسانی و ارجاعی دارد و القاگر مضامین فرهنگی، آداب و رسوم، افکار و اندیشة یک قوم است. زبان از نظر زبان‌شناسی‌ شناختی، علاوه بر انتقال مضامین ارجاعی، منعکس‌کنندة مضامین شناختی، نظام ادراکی آدمی و القاگر مضامین انتزاعی موجود در ذهن است. بر این اساس، زبان‌شناسان‌ شناختی بر معنا به عنوان عنصر قالب تکیه می‌کنند. از جمله نظریه‌پردازان حوزة معنی‌شناسی‌ شناختی می‌توان...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


document type: thesis

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه اصفهان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023